Blisko 3,6 tys. inwestycji polegających na budowie domu jednorodzinnego zgłosili Polacy w 2024 roku do urzędów, jak wynika z danych Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego. Niemal dwukrotnie wzrosła również liczba zgłoszeń, jeśli chodzi o budowę małych domów, o powierzchni do 70 mkw. Jak wyglądają perspektywy na 2025 rok jeśli chodzi o prywatne inwestycje mieszkaniowe?
Warunki prawne budowania domów na zgłoszenie
Nowelizacja ustawy Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 28 czerwca 2015 roku, dała Polakom możliwość usprawnienia procesu formalnego przy planowaniu budowy domu. Najważniejszą z perspektywy prywatnych inwestorów zmianą było wówczas umożliwienie budowania niewielkich domów wolnostojących, jednorodzinnych jedynie na zgłoszenie w urzędzie, o ile ich obszar oddziaływania mieścił się w całości na działce inwestora. Zgłoszenie obejmowało wówczas jedynie projekt budowlany, a nie było konieczności uzyskania pozwolenia na budowę. Organ administracyjny miał 21 dni na zgłoszenie ewentualnego sprzeciwu.
Natomiast w 2022 roku ustawodawca poszedł o krok dalej i pozwolił na wznoszenie domów o wielkości do 70 mkw. bez formalności. Nowelizacja ustawy – Prawo budowlane oraz ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym weszła w życie 3 stycznia 2022 roku. Budowa nie wymagała:
- pozwolenia na budowę,
- angażowania kierownika budowy,
- prowadzenia dziennika budowy.
Dom musiał być jednak przeznaczony na własne potrzeby mieszkaniowe. Organ administracyjny nie mógł przy tym zgłosić sprzeciwu, dlatego inwestor mógł rozpocząć budowę zaraz po zgłoszeniu.
Obecnie obowiązuje nowelizacja, która weszła w życie 1 sierpnia 2023 roku. W przepisach nastąpiły pewne zmiany. Rozszerzono możliwość budowania domów o powierzchni do 70 mkw. na cele inwestycyjne, także na wynajem, a nie tylko na własne potrzeby.
Aktualnie istnieje możliwość budowy domu na podstawie uproszczonego zgłoszenia, jeśli jest to dom wolnostojący, nie więcej niż dwukondygnacyjny, jednorodzinny, którego powierzchnia zabudowy może wynosić powyżej 70 mkw. Warunkiem jest, że jego obszar oddziaływania mieści się w całości na działce, na której został zaprojektowany. Dla takich budynków konieczne jest zatrudnienie kierownika budowy i prowadzenia dziennika budowy. Dla mniejszych już nie.
Osoby decydujące się na budowę domu bez pozwolenia mogą skorzystać z bazy bezpłatnych projektów, udostępnianych przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego.
Z możliwości budowy domów bez pozwolenia z roku na rok korzysta coraz więcej Polaków, co potwierdzają statystyki. Jak będzie w 2025 roku?
Budowa w oparciu o zgłoszenie – wzrost liczby inwestycji o niemal 10%
GUNB informuje, że dokładnie 3588 zgłoszeń budowy domów urzędy w całej Polsce zarejestrowały w 2024 roku. Oznacza to wzrost o 9,8% rok do roku. Jednocześnie w oparciu o zgłoszenie rozpoczęto w ubiegłym roku budowę co dwudziestego domu jednorodzinnego. Natomiast łączna liczba zgłoszeń oraz wydanych pozwoleń na budowę w całym 2024 roku wynosiła 76,5 tys.
Analizując statystyki, zaraportowana przez GUNB liczba niemal 3,6 tys. domów budowanych w oparciu o zgłoszenie jest największa od 2016 roku. W latach 2019-2020 budowano około 2 tys. takich domów, przez co ich udział w rynku był nieznaczny.
Największy udział w liczbie domów budowanych na zgłoszenie miały najmniejsze, maksymalnie 70-metrowe obiekty – wyniósł on ponad 80%, a dokładnie było ich 1667. Najczęściej małe obiekty mieszkalne bez pozwolenia budowane są na Mazowszu i w Wielkopolsce.
Przyszłość budowy domów na zgłoszenie
O ile obecnie inwestycje polegające na wznoszeniu domów na zgłoszenie są popularne wśród Polaków, to w 2026 roku już tak nie musi być. Wiąże się to z zapowiadanymi przepisami zakazującymi budów w znacznej odległości od szkół i terenów zielonych.
Nowe uwarunkowania prawne argumentowane są tym, by przeciwdziałać niekontrolowanemu rozrastaniu się miast. Niewykluczone, że w wyniku tego wzrosną ceny działek budowlanych, a liczba podejmowanych inwestycji polegających na budowie domów jednorodzinnych wyraźnie spadnie.