bildlove/bigstockphoto.com
Niegdyś azbest był często stosowany do produkcji niepalnych materiałów budowlanych, takich jak pokrycia dachowe. Jednak obecnie jest wycofany z produkcji ze względu na szkodliwość, a już zamontowane wyroby azbestowe są usuwane z budynków i podlegają utylizacji.
Azbest był powszechnie stosowany do produkcji materiałów budowlanych w XX wieku, a zwłaszcza w latach 60. i 70. Najczęściej był składnikiem falistych płyt włóknowo-cementowych (eternitowych). Płyty takie są odporne na ogień i warunki atmosferyczne, a przy tym dość tanie. Jednak są przy tym szkodliwe, co stwierdzono po raz pierwszy już w latach 20. XX wieku. Stwierdzono, że azbest wywołuje pylicę azbestową – zwłóknienie płuc spowodowane drażnieniem ich przez włókienka, znacznie zwiększające ryzyko międzybłoniaka opłucnej, raka płuc i raka oskrzeli. Włókna azbestu zwiększają też ryzyko zachorowania na inne nowotwory, m.in. krtani, żołądka czy nerek.
W Europie Zachodniej wycofano azbest z produkcji i użytku znacznie wcześniej niż w Polsce. Zdarzało się więc, że płyty azbestowe, których nie można było już sprzedawać w innych państwach, trafiały do Polski, gdzie były sprzedawane w bardzo niskich cenach. W Polsce zaprzestano produkcji płyt zawierających azbest dopiero w 1998 r., a w 1999 r. zakazano obrotu nimi. Jednak pozostało całe mnóstwo już położonych płyt i rur eternitowych. Powstał więc program stopniowego ich usuwania. Gminy, starostwa i powiaty są zobowiązane do sporządzania list budynków, w których jeszcze znajdują się elementy z azbestem, a także określania stopnia pilności usunięcia azbestu – na podstawie stanu technicznego. Wyroby zawierające azbest nie będą mogły być stosowane po 31.12.2032 r. Niektóre gminy udzielają dofinansowania na usuwanie i utylizację azbestu. Jednak barierą dla wielu gospodarstw domowych jest koszt położenia nowego pokrycia dachowego.
Póki płyty eternitowe są całe, nie są niebezpieczne. Jednak po kilkudziesięciu latach rozpadają się, stwarzając zagrożenie dla środowiska, ludzi i zwierząt. Groźne stają się także podczas łamania czy cięcia. Wówczas włókna azbestu uwalniają się do otoczenia. Dlatego azbest i zawierający go eternit musi być usuwany przez specjalistyczne firmy posiadające odpowiednie uprawnienia.
Zgodnie z prawem budowlanym, właściciel nieruchomości, który zamierza się pozbyć azbestu, musi zgłosić prace do terenowego organu nadzoru budowlanego z odpowiednim wyprzedzeniem (co najmniej 30 dni przed ich rozpoczęciem). Firma zajmująca się usuwaniem azbestu jest zobowiązana do stosowania zabezpieczeń przed jego emisją. Należy też poinformować sąsiadów o terminie planowanego usuwania materiałów azbestowych. Teren wokół budynku należy wydzielić i oznaczyć tablicami ostrzegawczymi. Zajmuje się tym z reguły firma wykonawcza. Należy również uszczelnić okna i drzwi – nie tylko w budynku, w którym prowadzone są prace, lecz także w obiektach bezpośrednio sąsiadujących. Po ukończeniu robót właściciel nieruchomości ma obowiązek przez pięć lat przechowywać pisemne oświadczenie wykonawcy, że takie prace zostały prawidłowo przeprowadzone, a teraz został oczyszczony z pyłu azbestowego.