Podział nieruchomości polega na wydzieleniu z nieruchomości jednej lub kilku działek, stwarzając tym samym nieruchomości odrębne. Najczęściej jest połączony ze zmianą własności.
Podział nieruchomości może mieć różnorakie formy:
- podział prawny – polega na wydzieleniu z nieruchomości jej części na rzecz nowego właściciela,
- wieczystoksięgowy – wówczas mówimy o odłączeniu z księgi wieczystej co najmniej jednej nieruchomości (wykreślenie z działu I) i założenie dla niej nowej księgi wieczystej,
- administracyjny (geodezyjny) – ustalenie granic geodezyjnych działek wchodzących w skład nieruchomości.
Podział nieruchomości dokonywany jest na podstawie Ustawy o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 roku (Dz.U. z 2018 r. poz. 121) oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2004 w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziałów nieruchomości. Podział nieruchomości może zostać przeprowadzony, jeśli jest zgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a jeśli takiego planu nie uchwalono, jeśli nie jest sprzeczny z przepisami odrębnymi albo zgodny z treścią decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Podziału nieruchomości dokonuje się w celu:
- zniesienia współwłasności nieruchomości,
- wydzielenia działku budowlanej,
- wydzielenia części nieruchomości,
- wydzielenia działki budowlanej,
- wydzielenia działek gruntu na terenach zamkniętych.
Administracyjny podział nieruchomości najczęściej obywa się na wniosek osoby posiadającej w tym interes prawny. Do wniosku należy załączyć:
- projekt podziału, obejmujący m.in. granice nieruchomości podlegającej podziałowi, oznaczenie nieruchomości, jej powierzchnię, granice dzielonych działek gruntu,
- dokument potwierdzający posiadanie tytułu prawnego do nieruchomości,
- wypis z katastru nieruchomości i kopię mapy katastralnej obejmującej nieruchomość podlegającą podziałowi,
- jeśli nie uchwalono miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – decyzję o warunkach zabudowy.
Wniosek o dokonanie podziału składa się u wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwych ze względu na położenie nieruchomości. Organ ten wydaje następnie opinię o zgodności projektu z planem zagospodarowania przestrzennego. W przypadku wydania opinii pozytywnej, sporządza się operat podziału nieruchomości, czego dokonuje uprawniony geodeta. Dokument ten składa się do Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, w celu przeprowadzenia kontroli i przyjęcia do Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego. Jeśli wynik kontroli będzie pozytywny, wójt, burmistrz lub prezydent miasta wydaja decyzję o podziale nieruchomości.